غزه آیینه‌ای در برابر وجدان جهان اسلام
دکتر محمد سهرابی دکترای حقوق بین‌الملل و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «بهشهربیدار» اظهار کرد؛ حقوق بشر اسلامی مفهومی که با تأکید بر کرامت ذاتی انسان، عدالت، مسئولیت اجتماعی و حفظ اخلاق، تلاش دارد چارچوبی ارائه کند که نه تنها به نیازهای فردی بلکه به مصالح جمعی نیز توجه داشته باشد.
وی با اشاره به تفاوت‌های این نگرش با رویکرد لیبرالی حقوق بشر گفت: در حقوق بشر اسلامی، انسان موجودی است دارای ارزش مطلق از سوی خداوند و در عین دارا بودن حقوق طبیعی، مکلف نیز هست. برخلاف نگرش لیبرالی که بر خودمختاری فردی تأکید دارد، در این نگاه، فرد در ارتباطی دائمی با خداوند، جامعه و خانواده تعریف می‌شود و آزادی او محدود به حدود الهی است.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: اگرچه این چارچوب، تفاوت‌هایی با اسناد بین‌المللی دارد، اما هدف آن، پاسخ‌گویی به مسئله کرامت انسانی و ایجاد نظمی اجتماعی بر پایه عدالت است. با این حال، تجربه عملی کشورهای اسلامی در پیاده‌سازی این اصول، به‌ویژه در مواجهه با بحران‌هایی نظیر فلسطین و غزه، با چالش‌های جدی روبرو بوده است.
سهرابی یکی از شاخص‌ترین میدان‌های ارزیابی اعتبار و کارآمدی گفتمان حقوق بشر اسلامی را بحران‌های مکرر غزه دانست و گفت: مردم غزه سال‌هاست که تحت محاصره اقتصادی، نظامی و روانی رژیمی اشغالگر قرار دارند؛ رژیمی که بی‌هیچ اعتنایی به قواعد بین‌المللی، غیرنظامیان را هدف قرار می‌دهد و زیرساخت‌هایی همچون بیمارستان‌ها، مدارس، مساجد و اردوگاه‌های پناهجویان را نابود می‌سازد. این فجایع، تنها یک بحران انسانی نیستند، بلکه محکی برای سنجش صداقت مدعیان حقوق بشر، از جمله دولت‌های اسلامی به‌شمار می‌روند.
وی افزود: انتظار می‌رود دولت‌هایی که خود را پایبند به اصول اسلامی می‌دانند و در اسناد رسمی مانند اعلامیه حقوق بشر اسلامی از عدالت، حمایت از مظلوم و کرامت انسانی سخن می‌گویند، در برابر چنین جنایاتی سکوت نکنند و واکنش فعال نشان دهند. اما در واقعیت، اکثریت دولت‌های عربی یا در سکوتی سنگین فرو رفته‌اند، یا با محاسبات سیاسی و دیپلماتیک، روابط خود را با رژیم اشغالگر تقویت کرده‌اند؛ وضعیتی که پرسش‌های بنیادینی را درباره ماهیت و کارکرد حقوق بشر اسلامی ایجاد کرده است.
این استاد دانشگاه ، سکوت دولت‌های اسلامی در قبال فجایع غزه را مغایر با روح قرآن و اصول ظلم‌ستیز دین اسلام دانست و گفت: این کشورها که در ظاهر پرچم‌دار امت اسلامی هستند، در عمل با سیاست‌هایی دوگانه، منافع قدرت‌های جهانی را بر تعهدات دینی خود مقدم دانسته‌اند. برخی از آن‌ها حتی با امضای توافق‌نامه‌های اقتصادی و امنیتی با رژیم صهیونیستی، عملاً همان قدرتی را تقویت می‌کنند که عامل اصلی جنگ‌افروزی و کشتار مردم غزه است. چنین رفتارهایی نه‌تنها مشروعیت گفتمان اسلامی را تضعیف کرده، بلکه اعتبار سیاسی خود آن کشورها را نیز زیر سؤال برده است.
سهرابی ادامه داد: در شرایطی که فجایع انسانی ادامه دارد، نیاز فوری به اقدام هم‌بسته کشورهای اسلامی وجود دارد. بی‌عملی در برابر ظلم، آن هم زمانی که با شعارهای دینی توجیه می‌شود، نه‌تنها فاجعه را عمیق‌تر می‌کند، بلکه شکاف بین مردم و حاکمان را افزایش می‌دهد. امروز بسیاری از مسلمانان، عملکرد دولت‌های خود را ریاکارانه می‌دانند و سازمان‌هایی چون سازمان همکاری اسلامی را فاقد کارآمدی تلقی می‌کنند؛ نتیجه چنین بی‌اعتمادی، گسترش افراط‌گرایی و بی‌اعتمادی نسبت به مسیرهای مسالمت‌آمیز است.
وی تأکید کرد: اگر قرار است حقوق بشر اسلامی به یک چارچوب واقعی و مؤثر تبدیل شود، باید از سطح شعار فراتر برود و به‌صورت عینی از ارزش‌های انسانی و دینی دفاع کند. آموزه‌های اسلامی از آغاز بر مسئولیت جمعی امت در برابر ظلم و فساد تأکید کرده‌اند. اصل امر به معروف و نهی از منکر، که یکی از ارکان فقه اجتماعی اسلام است، ناظر بر همین مسئولیت است.
سهرابی افزود: برخورد با مسئله غزه، صرفاً یک واکنش سیاسی نیست، بلکه یک تعهد دینی است که از ایمان نشئت می‌گیرد. در کنار آن، باید بازخوانی دوباره‌ای از مفهوم حقوق بشر اسلامی صورت گیرد و ساختارهای سیاسی، دیپلماتیک و حقوقی موجود در جهان اسلام مورد اصلاح قرار گیرند. ایجاد نهادهای نظارتی مستقل، فعال‌سازی ظرفیت‌های بین‌المللی نظیر دیوان کیفری بین‌المللی و پیگرد عاملان جنایت، از جمله اقداماتی است که کشورهای اسلامی باید در دستور کار قرار دهند.
این استاد دانشگاه در پایان خاطرنشان کرد: حقوق بشر اسلامی زمانی معنا خواهد داشت که صدای مظلوم را بر سیاست‌های مصلحت‌گرایانه ترجیح دهد. این یک مسئولیت اخلاقی و دینی است، نه یک انتخاب اختیاری. امروز، غزه آیینه‌ای است در برابر وجدان جهان اسلام؛ آن‌گونه که با این فاجعه روبرو می‌شویم، تعیین‌کننده آینده گفتمان حقوق بشر اسلامی و میزان اعتبار آن در چشم جهانیان خواهد بود. سکوت در برابر جنایت، همدستی با آن است، و اگر امت اسلامی می‌خواهد از انفعال و ضعف بیرون آید، باید ابتدا در برابر این سکوت خفت‌بار، فریاد بزند؛ فریادی برخاسته از دل ایمان، نه از سر شعار.
انتهای خبر/
هیچ دیدگاهی درج نشده - اولین نفر باشید