چه کسی برای اولین بار حضرت محمد (ص) را رسول الله خطاب کرد

پاسخ اجمالی

بر اساس آنچه در روایات آمده، اولین بار جبرئیل امین حضرت محمد (ص) را “رسول الله” خطاب کرد. راوندی در کتاب قصص الانبیاء روایتی از علی بن ابراهیم بن هاشم که از راویان مورد اطمینان و مورد وثوق است نقل کرده، مبنی بر این که پیامبر گرامی اسلام در سن سی و هفت سالگی (قبل از بعثت) در خواب می‌دید که در حال چوپانی است و شخصی نزد او آمده و می‌گفت: “یا رسول الله”! حضرت از او پرسید تو کیستی؟ گفت: من جبرئیل هستم! خدا مرا فرستاده تا تو را به عنوان رسولش قرار دهم!

پاسخ تفصیلی

بر اساس آنچه در روایات آمده، اولین بار جبرئیل امین حضرت محمد (ص) را “رسول الله” خطاب کرد. راوندی در کتاب قصص الانبیاء روایتی از علی بن ابراهیم بن هاشم که از راویان مورد اطمینان و مورد وثوق است نقل کرده، مبنی بر این که پیامبر گرامی اسلام در سن سی و هفت سالگی (قبل از بعثت) در خواب می‌دید که در حال چوپانی است و شخصی نزد او آمده و می‌گفت: “یا رسول الله”! حضرت از او پرسید تو کیستی؟ گفت: من جبرئیل هستم! خدا مرا فرستاده تا تو را به عنوان رسولش قرار دهم! پیامبر این مسئله را کتمان می‌کرد و برای کسی باز گو نمی‌کرد… “. [۱]طبق این روایت جبرئیل برای اولین بار این خطاب را به کار برد.

بعد از مبعوث شدن حضرت محمد به نبوت، تمامی علاقه‌مندان به آن حضرت، از جمله حضرت علی (ع) آن حضرت را با کلماتی مانند یا رسول الله خطاب می‌کردند. اما بعضی از مسلمانان که قدر پیامبر اکرم (ص) را نمی‌دانستند و مؤدبانه ایشان را صدا نمی‌زدند. در کوچه‌ها راه می‌رفتند و انگار هم پایه خودشان را مورد خطاب قرار داده باشند یا محمد، یا محمد، می‌گفتند. پس خدای لطیف این بی احترامی را تاب نیاورد و فرمود:: “صدا کردن پیامبر را در میان خود، مانند صدا کردن یکدیگر قرار ندهید … “. [۲]

قرآن مجید در این آیه از مسلمانان خواسته تا در موقعی که می‌خواهند پیامبر را مورد خطاب قرار دهند، رعایت احترام شأن و مقام والای ایشان را بنمایند. بعد از نزول این آیه همه مسلمانان موظف شدند تا حضرت را با احترام یاد کنند و زیباترین اسم برای آن حضرت “رسول الله “بود، به طوری که حضرت زهرا دختر گرامی آن حضرت نیز با این اسم پدر بزرگوار خود را صدا می‌زد. اما پیامبر (ص) به او فرمود: من دوست دارم با کلمه “پدر” (اب) مرا صدا کنی! [۳]

[۱]مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، ج. ۱۸، ص. ۱۸۴، ح. ۱۴، مؤسسة الوفاء، بیروت، ۱۴۰۴ هـ ق. به نقل از راوندی، قطب الدین، قصص‏الأنبیاء، ص. ۳۱۷، ح. ۳۹۵، بنیاد پژوهش‌های آستان قدس، مشهد، ۱۴۰۹ هـ ق؛ “ذَکَرَ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ وَ هُوَ مِنْ أَجَلِّ رُوَاةِ أَصْحَابِنَا أَنَّ النَّبِیَّ ص. لَمَّا أَتَى لَهُ سَبْعٌ وَ ثَلَاثُونَ سَنَةً کَانَ یَرَى فِی نَوْمِهِ کَأَنَّ آتِیاً أَتَاهُ فَیَقُولُ یَا رَسُولَ اللَّهِ وَ کَانَ بَیْنَ الْجِبَالِ یَرْعَى غَنَماً فَنَظَرَ إِلَى شَخْصٍ یَقُولُ لَهُ یَا رَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ لَهُ مَنْ أَنْتَ قَالَ أَنَا جَبْرَئِیلُ أَرْسَلَنِی اللَّهُ إِلَیْکَ لِیَتَّخِذَکَ رَسُولًا وَ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص. یَکْتُمُ ذَلِکَ”.

[۲]نور،۶۳، “لا تَجْعَلُوا دُعاءَ الرَّسُولِ بَیْنَکُمْ کَدُعاءِ بَعْضِکُمْ بَعْضا… “. در این زمینه، ر. ک: بحار الانوار، ج. ۱۶، ص. ۳۳۶.

[۳]محمد بن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج. ۳، ص. ۳۲۰، مؤسسه انتشارات علامه، قم، ۱۳۷۹ هـ ق.