رَمالیِ مجازی با چاشنی توهم پیشگویی آینده

امروزه پای فال و فالگیری سال‌هاست که رنگ و بوی جدیدی به خود گرفته است و در شکل و شمایلی تازه قد علم می‌کند. کانال‌ها و گروه‌های متعددی هستند که از امتیاز و ظرفیت قابل توجه فضای مجازی، برای تسهیل درآمدزایی خود بهره‌مند می‌شوند و البته همیشه صرف منفعت و سود مالی مدنظر نیست و اهداف گوناگونی در پشت پرده برنامه‌های فضای مجازی، دنبال می‌شود.

فضای مجازی هر روز برای مخاطبانش دستاوردی جدید ارائه و آن‌ها را برای مدتی سرگرم خود می‌کند. طی روز‌های اخیر، رباتی تحت عنوان «ربات فالگیر هوشمند» در شبکه پیام رسان تلگرام، میان مخاطبان دست به دست می‌شود و به قول سازندگان آن، به مچ گیری افرادی که عضو این ربات می‌شوند، می‌پردازد.

ربات فالگیر هوشمند در گام اول از فردی که به آن وارد می‌شود، درخواست می‌کند که عضو کانال دیگری شود تا به اصطلاح در ادامه بتواند پیامی حاوی فالی که دربردارنده مطالبی از آینده او است را در قالب یک پیام پیشگویی دریافت کند.

نه هیچ پیشگویی در کار است و نه فالی گرفته می‌شود و نه خبری از آینده اعلام خواهد شد و به قول سازندگان و مدیران آن، مچ افراد را می‌گیرد و راز‌های خصوصی شان را برای صمیمی‌ترین و نزدیک‌ترین فرد به آن‌ها فاش می‌سازد. به عبارتی با پرسیدن سوالاتی مربوط به حریم خصوصی افراد و پاسخی که هر فرد در ازای آن‌ها ارائه می‌کند، جواب‌ها را به نخستین فردی که ربات را به او معرفی کرده است، ارسال می‌کند. نوعی جاسوسی مدرن که در قالب پیشگویی از آینده این روز‌ها در فضای مجازی دست به دست می‌شود و به قول جامعه‌شناسان، اختلافات کوچک و بزرگ را به ویژه در میان زوجین، دوستان و همکاران مشترک رقم می‌زند و بدون تردید نمی‌توان از تبعات آن به سادگی عبور کرد.

اگر چه پیامِ در فلان کانال عضو شوید تا بتوانید به فلان برنامه دسترسی پیدا کنید، ترفندی است که دیگر قدیمی شده و تنها برای جذب مخاطب است، اما با این وجود هنوز بسیاری از مخاطبان شبکه‌های اجتماعی اگر چه تازه وارد هم نیستند، به این پیام‌ها اعتماد می‌کنند و مو به مو دستوراتی را که در فضای مجازی برایشان ارسال می‌شود را اجرا می‌کنند؛ غافل از اینکه هر یک از مراحلی که مخاطبان در پیاده کردن دستورات فوق پشت سر می‌گذارند، راه را برای سوءاستفاده کنندگان و سوداگران فضای مجازی هموارتر می‌کند و در نهایت به افشای اطلاعات خصوصی و شخصی آن‌ها منجر می‌شود.

کارشناسان و صاحب نظران فضای مجازی، بر این عقیده هستند که ربات فالگیر هوشمند در ابتدا تنها برای سرگرمی و شیطنتی ساده طراحی شده است، اما در زمانی بسیار کوتاه به ابزاری برای جاسوسی اسرار حریم شخصی افراد تبدیل شده و منجر به بروز اختلافات مختلف شده است.

تحریک افراد به کسب اطلاعاتی در خصوص آینده، موضوعی است که تقریبا می‌توان گفت که کمتر کسی با ایده و نظری متفاوت از سایرین، از آن استقبال نکند و نخواهد بداند که مثلا در ماه‌های آینده، در زندگی بر او چه خواهد گذشت و این همان موضوعی است که ربات‌های تلگرامی این روز‌ها دنبال می‌کنند.

جامعه‌شناسان و آسیب‌شناسان اجتماعی، حضور فارغ از قید و بند افراد در شبکه‌های اجتماعی را یکی از عوامل ایجاد اختلاف بین افراد و به ویژه ایجاد کدورت و اختلاف میان زوجین برمی‌شمرند.

امان الله قرائی مقدم آسیب شناس اجتماعی معتقد است: شبکه‌های اجتماعی از هیچ قانون خاصی تبعیت نمی‌کنند و در نهایت برای مخاطبانی که دستورات صفحات مجازی را به دور از هر گونه آگاهی اجرا می‌کنند، تنش و دردسر‌های بسیاری را به وجود می‌آورند.

این آسیب شناس با اشاره به این مطلب که بسیاری از اختلافات زوجین و سایر افراد در زندگی حقیقی، نتیجه حضور بی قاعده آن‌ها در شبکه‌های مجازی است، تصریح کرد: اعتماد به رباتی که در حقیقت با حضور یک فرد حقیقی راهبری می‌شود و افراد را به بیان اسرار زندگی شخصی شان ترغیب می‌کند، با منطق افرادی که آگاهانه از ظرفیت فضای مجازی و نکات مثبت آن استفاده می‌کنند جور در نمی‌آید و اغلب کسانی به دنبال مواردی، چون کسب آگاهی نسبت به آینده هستند که زبان منطق برایشان نامفهوم و گنگ است.

قرائی مقدم خاطرنشان کرد: بهتر است که افراد سطح اطلاعات خود را در خصوص جزئیات مواردی که هر روز به عنوان دستاوردی جدید در فضای مجازی عرضه می‌شود را بالا ببرند و به هیچ یک از ربات‌ها و کانال‌های حاوی اخبار غیرواقعی اعتماد نکنند.

همزمان با استفاده از جنبه‌های مثبت فضای مجازی و فرصتی که در برخی از موارد همچون فرصت مطالعه برای ما پیش می‌آورد، بهتر است اطلاعات خود را از منابع رسمی در کانال‌ها و شبکه‌های مجاز، به روز کنیم و از وقوع اختلافات و دردسر‌های احتمالی، در امان بمانیم.