به گزارش بهشهر بیدار؛ به نقل از خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «بلاغ» در ادامه پایش‌های مستمر نوار ساحلی استان، امروز چهاردهم خرداد ۱۴۰۴، لاشه سه قلاده فوک خزری در سواحل مازندران شامل یک مورد در ساحل شهرستان محمودآباد، یک مورد در بابلسر و یک مورد دیگر در عباس‌آباد، مشاهده و مستندسازی شد.
با احتساب موارد کشف‌شده امروز، شمار لاشه‌های شناسایی‌شده فوک خزری در سواحل مازندران از ابتدای سال جاری تاکنون به ۳۵ قلاده رسیده است.
از ابتدای سال جاری تاکنون، لاشه ۳۵ قلاده فک خزری در نوار ساحلی این استان از جویبار تا چالوس کشف شده که این بحران زیست‌محیطی را وارد مرحله‌ای حادتر کرده است. این موج تلفات، ابهامات و نگرانی‌ها را در مورد سلامت اکوسیستم خزر به اوج خود رسانده است.
ابهامات یک فاجعه تا عوامل محتمل
در حالی که فصل صید به پایان رسیده و انتظار می‌رفت فشار بر این گونه کاهش یابد، افزایش بی‌سابقه تلفات، کارشناسان را به تکاپو انداخته است. اگرچه به دلیل فساد پیشرفته بسیاری از لاشه‌ها، تعیین دقیق علت مرگ دشوار است، اما فرضیه‌های متعددی از سوی متخصصان محیط زیست مطرح شده است که بدان می‌پردازیم:
* تغییرات اقلیمی و کاهش سطح آب: کاهش چشمگیر سطح آب دریای خزر، به ویژه در مناطق شمالی که زیستگاه‌های تولید مثل فک‌ها هستند، یکی از عوامل اصلی فشار بر این گونه تلقی می‌شود. افزایش دما و کاهش بارندگی نیز بر چرخه هیدرولوژیکی خزر تأثیر گذاشته است.
* آلودگی‌های صنعتی و نفتی: ورود آلاینده‌های شیمیایی و نفتی به دریا، تهدیدی جدی برای سلامت فک‌ها و زنجیره غذایی آن‌ها محسوب می‌شود.
* شیوع بیماری‌های ویروسی: هرچند آزمایش‌های اخیر در قزاقستان برای برخی ویروس‌های رایج منفی بوده است، اما احتمال شیوع بیماری‌های ناشناخته یا نوظهور همچنان مطرح است.
* تداخل با فعالیت‌های انسانی: گرفتار شدن در تورهای صیادی (اگرچه در موارد اخیر تلفات مستقیماً به آن نسبت داده نشده)، برخورد با شناورها، و حتی تاثیر رزمایش‌های نظامی دریایی، از دیگر عوامل احتمالی هستند.
* کمبود منابع غذایی: کاهش جمعیت ماهیان کیلکا به عنوان منبع اصلی تغذیه فک‌ها، می‌تواند منجر به ضعف و آسیب‌پذیری بیشتر آن‌ها شود.
نظارت‌های دشوار تا نیاز به همکاری‌های فرامنطقه‌ای
مسئولان اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران و دامپزشکی استان در حال بررسی میدانی و جمع‌آوری نمونه از لاشه‌ها، آب و رسوبات هستند. با این حال، دیر کشف شدن بسیاری از لاشه‌ها و فساد آن‌ها، روند نمونه‌برداری و کالبدگشایی علمی را با چالش مواجه کرده است.
کارشناسان تاکید می‌کنند که نجات فک خزری، تنها با همکاری‌های منطقه‌ای میان پنج کشور حاشیه خزر (ایران، روسیه، قزاقستان، ترکمنستان و آذربایجان) و تبادل داده‌ها و اجرای سیاست‌های حفاظتی هماهنگ، امکان‌پذیر است.
فک‌ها می‌میرند، ابهامات پابرجاست!
در همین رابطه، روح‌اله اسماعیلی معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره‌کل محیط زیست مازندران به خبرنگاران گفت: طی روز جاری، لاشه سه قلاده فوک خزری در سواحل مازندران شامل یک مورد در ساحل شهرستان محمودآباد، یک مورد در بابلسر و یک مورد دیگر در عباس‌آباد، کشف شده است.
وی افزود: هر سه لاشه در وضعیت پیشرفته فساد قرار داشتند و به همین دلیل، امکان کالبدگشایی و تعیین دقیق علت مرگ آن‌ها فراهم نبود.
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره‌کل محیط زیست مازندران با اشاره به تداوم اجرای برنامه اقدام ملی حفاظت از فوک خزری، تاکید کرد: پایش سواحل استان با مشارکت مرکز امداد و نجات فوک خزری و همکاری اداره‌کل دامپزشکی مازندران ادامه دارد و در صورت فراهم بودن شرایط، نمونه‌برداری‌های تخصصی با هماهنگی نهادهای ذی‌ربط انجام خواهد شد.
اسماعیلی در پایان از جوامع محلی، صیادان و گردشگران خواست در صورت مشاهده فوک خزری یا لاشه‌های احتمالی، مراتب را از طریق سامانه ۱۵۴۰ یا ادارات محیط زیست شهرستان‌ها اطلاع دهند.
به گزارش بلاغ؛ فک خزری به عنوان گونه شاخص و شکارچی رده بالای زنجیره غذایی، نماد سلامت اکوسیستم خزر است و مرگ سریالی آن، هشداری جدی برای کل این زیست‌بوم پیچیده محسوب می‌شود.
هم‌استانی‌ها و دوستداران محیط زیست می‌توانند در صورت مشاهده لاشه فک خزری، ضمن خودداری از تماس مستقیم، مراتب را از طریق سامانه ۱۵۴۰ یا به ادارات محیط زیست و دامپزشکی شهرستان‌ها اطلاع دهند تا اقدامات لازم برای بررسی و دفن بهداشتی لاشه‌ها انجام شود.
فک خزری به عنوان تنها پستاندار بومی دریای خزر، نقشی کلیدی در اکوسیستم این پهنه آبی ایفا می‌کند. کاهش شدید جمعیت این گونه که عمدتاً بر اثر آلودگی آب، صید غیرمجاز و تخریب زیستگاه روی داده، زنگ هشدار جدی برای محیط‌زیست منطقه است. ادامه این روند می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری برای تنوع زیستی و تعادل طبیعی دریای خزر به همراه داشته باشد. مشارکت نهادهای ملی و بین‌المللی، افزایش آگاهی عمومی و اجرای برنامه‌های حفاظتی می‌تواند گامی مؤثر در مسیر نجات این گونه در معرض خطر باشد.
زنگ خطر انقراض برای تنها پستاندار دریای خزر، «فک خزری»، به صدا درآمده و آمار تکان‌دهنده تلفات این گونه ارزشمند در سواحل مازندران به شکل نگران‌کننده‌ای در حال افزایش است. بی‌توجهی به این بحران خاموش، می‌تواند به معنای از دست رفتن یکی از میراث‌های طبیعی و ارزشمند دریای خزر باشد. حفاظت فوری و اقدامات مؤثر برای نجات این گونه، بیش از هر زمان دیگری ضرورت دارد.
گزارش: مجتبی قربانی